Từ 12/12/2014 đến 20/1/2015, Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Bùi Quang Vinh và Giám đốc Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Victoria Kwakwa chủ trì thảo luận trên website này về hành động chính sách cho sự phát triển của Việt Nam đến 2035.

Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới đang cùng thực hiện một nghiên cứu về con đường để Việt Nam có thể đạt được mục tiêu trở thành một quốc gia giàu có và hiện đại, mang lại sự thịnh vượng cho mọi người dân.

Từ 2/2 đến 14/2/2015, các chuyên gia của Việt Nam và Ngân hàng Thế giới sẽ chủ trì chương trình thảo luận về chủ đề đô thị hóa và biến đổi không gian vì sự phát triển của Việt Nam đến năm 2035.

Việt Nam đang trong tiến trình đô thị hóa và phát triển kinh tế. 33 % dân số Việt Nam hiện sống ở khu vực thành thị và đóng góp 51 % cho GDP quốc gia. Dân số đô thị tăng lên chỉ hơn 3 % mỗi năm, nghĩa là sẽ tăng gấp đôi trong vòng chưa đầy 25 năm nữa.Các tổ chức, đơn vị cung cấp dịch vụ cũng đang tăng lên, hỗ trợ cho quá trình đô thị hóa nhanh chóng.

Sự chuyển đổi của Việt Nam trở thành một quốc gia công nghiệp hiện đại không thể thiếu việc lên kế hoạch cho quá trình đô thị hóa.

Quá trình sản xuất hàng hóa và dịch vụ với hàm lượng tri thức cao rất cần diễn ra tại các thành phố sôi động, hiện đại. Việt Nam đã thu được nhiều lợi ích từ đô thị hóa trong vài thập kỷ qua, nhưng nhiều bằng chứng cho thấy cần phải đánh giá lại tình hình phát triển đô thị và các yếu tố chi phối đô thị hóa ở Việt Nam như: thị trường; các yếu tố sản xuất (đất đai, lao động và nhân lực); tài chính công; điều chỉnh phát triển đô thị và cung cấp dịch vụ để có sự tương thích với nhu cầu của một nền kinh tế thị trường hiện đại .

Trong báo cáo Việt Nam 2035, một trong những lĩnh vực quan trọng cần phân tích mà nhóm nghiên cứu về đô thị hóa và biến đổi không gian đang xem xét là liệu thể chế hiện nay có thể giúp lập kế hoạch tốt hơn cho quá trình đô thị hóa; những khía cạnh quan trọng nào mà các nhà hoạch định chính sách cần phản ánh trong luật/ quy định; và liệu chúng ta có nên theo đuổi các chính sách phát triển cân bằng về không gian? Theo bạn, các thành phố của Việt Nam sẽ phát triển như thế nào trong vòng 20 năm nữa?

Các chuyên gia của chúng tôi bao gồm ông Huỳnh Thế Du, Giám đốc Chương trình Chính sách công , Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright; ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn; ông Somik Lall, chuyên gia kinh tế trưởng thuộc nhóm Hoạt động Xã hội, Đô thị và Khả năng phục hồi toàn cầu của Ngân hàng Thế giới; ông Gabriel Demombynes, chuyên gia kinh tế cao cấp của Ngân hàng Thế giới; và bà Madhu Raghunath, chuyên gia cao cấp về đô thị của Ngân hàng Thế giới có trụ sở tại Hà Nội. Chúng tôi mong muốn được các bạn chia sẻ, trao đổi ý kiến về vấn đề đô thị hóa ở Việt Nam trong vòng 20 năm tới.

Từ 11-25/3, các chuyên gia Việt Nam và Ngân hàng Thế giới đã chủ trì một cuộc thảo luận về giáo dục bậc cao và đổi mới sáng tạo – động lực thúc đẩy phát triển Việt Nam từ nay tới năm 2035.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy đổi mới sáng tạo giữ vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế, đồng thời là yếu tố không thể thiếu góp phần tạo thêm việc làm. Nói rộng hơn, cả lý thuyết và thực tế đã qua đều cho thấy các nước sẽ đi theo nhiều quỹ đạo phát triển khác nhau, tùy thuộc vào khả năng nhận biết và nắm bắt tiến bộ công nghệ của họ.

Trong vài thập kỷ qua, thành tích tăng trưởng kinh tế ấn tượng của Việt Nam chủ yếu dựa trên vốn đầu tư và lao động. Số lao động ngày càng tăng và các công ty đầu tư ngày càng nhiều vào máy móc, thiết bị. Tăng trưởng sẽ không thể tiếp tục theo cách truyền thống. Trong thời gian tới, tăng trưởng kinh tế sẽ phải dựa ngày càng nhiều vào tăng năng suất lao động. Động lực tăng năng suất quan trọng nhất chính là đổi mới sáng tạo, cụ thể là đổi mới sáng tạo được dẫn dắt bởi công nghệ. Ví dụ trong nông nghiệp, kết quả nghiên cứu khoa học đã đóng góp 30% mức tăng trưởng của ngành.

Muốn khuyến khích đổi mới sáng tạo cần phải có nguồn tài chính và tăng cường hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, hay còn gọi là NIS. Các thành phần trong NIS bao gồm các doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, các cơ quan công và tư - những cơ quan thực hiện nghiên cứu, nâng cao tri thức, phát triển công nghệ hoặc thương mại hóa chúng. Hiện nay, tại Việt Nam, chi cho phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (STI) chỉ chiếm 1,5% ngân sách nhà nước. Ngân sách nhà nước vẫn là nguồn đầu tư STI chính, chiếm khoảng 65%-70% tổng đầu tư xã hội cho STI. Các doanh nghiệp hầu như không đầu tư nghiên cứu & phát triển (R&D) để đẩy mạnh tăng trưởng.

Nguồn nhân lực trong STI – chìa khóa thành công đối với đổi mới sáng tạo – còn thiếu về số lượng và chưa đáp ứng yêu cầu chất lượng. Giáo dục và đào tạo đã còn nhiều mặt hạn chế, thường quá tập trung vào lí thuyết nên không đáp ứng được đòi hỏi của thị trường lao động. Ngoài vấn đề kinh phí, quản trị giáo dục bậc cao ở Việt Nam còn rất yếu về kỹ năng và chưa có các chính sách ưu đãi hợp lý . Mối liên kết giữa các trường đại họcvà viện nghiên cứu, giữa cơ quan nghiên cứu với doanh nghiệp còn lỏng lẻo; chất lượng nghiên cứu khoa học và cung cấp dịch vụ xã hội thấp, chính sách, cơ chế chưa phù hợp; hệ thống đào tạo nguồn nhân lực nhìn chung yếu kém.

Các doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ đầu tư rất hạn chế vào nghiên cứu & phát triển (R&D) và mối liên kết giữa doanh nghiệp với các viện nghiên cứu khu vực công còn yếu. Ưu tiên hàng đầu hiện nay phải là tăng cường năng lực nghiên cứu nội bộ - điều đó đòi hỏi phải có kỹ năng về thiết kế, chế tạo, marketing, công nghệ thông tin và R&D – trong nhiều doanh nghiệp.

Trong Báo cáo Việt Nam 2035, nhóm nghiên cứu về giáo dục bậc cao và đổi mới sáng tạo tập trung vào một số lĩnh vực như sau:

• Cần áp dụng những biện pháp cải cách gì đối với doanh nghiệp và môi trường kinh doanh (thị trường tài chính, dịch vụ hỗ trợ doanh nghiệp, bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp) để nâng cao năng lực tiếp nhận công nghệ, nâng cao nhu cầu về đổi mới sáng tạo và thúc đẩy sự xuất hiện các doanh nghiệp sáng tạo?
• Cần áp dụng các biện pháp cải cách gì để nâng cao năng suất nghiên cứu và hiệu quả của các trường đại học, viện nghiên cứu, và tăng cường mối liên kết giữa các cơ quan này với nhau và với doanh nghiệp; và
• Cần đổi mới hệ thống giáo dục như thế nào để có thể tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trên lĩnh vực khoa học, công nghệ, quản lý và kinh doanh?

Tầm nhìn của bạn về đóng góp của đổi mới sáng tạo vào sự phát triển bền vững 20 năm tới là gì và đâu là những nhân tố chính để đảm bảo các hệ thống sáng tạo hiệu quả và năng động? 

Các chuyên gia tham gia trao đổi ý kiến và trả lời câu hỏi bao gồm: Ông Lê Đình Tiến, nguyên Thứ trưởng Bộ KHCN; Ông Bành Tiến Long, nguyên Thứ trưởng Bộ GD-ĐT; Ông Michael Crawford, chuyên gia giáo dục cao cấp; Ông Suhas Parandekar, chuyên gia kinh tế cao cấp, Nhóm Giáo dục toàn cầu của Ngân hàng Thế giới.

Vui lòng xem câu hỏi và các câu trả lời trong phần bình luận dưới đây.